Θάνατος - Φόβος

Φοβόμαστε το θάνατο και εφευρίσκομε όλων των ειδών τις θεωρίες, ελπίδες, πίστεις για να συγκαλύψομε το γεγονός του θανάτου, αλλά το γεγονός παραμένει. Έχομε καλλιεργήσει ένα ολόκληρο δίκτυο από διαφυγές κι έτσι είμαστε παγιδευμένοι στη συνήθεια της διαφυγής. Ζώντας σε μια διεφθαρμένη και ηλίθια κοινωνία, όπως αυτή που ζούμε που γεννά φόβο, όλοι μας φέρομε το φορτίο κάποιου φόβου και ο φόβος αυτός παραμορφώνει και αποβλακώνει την καθημερινή μας ζωή. Υπάρχει ο φυσικός φόβος, αλλά αυτό είναι κάτι που έχομε κληρονομήσει από τα ζώα. Εδώ πρόκειται για τους ψυχολογικούς φόβους. Όταν καταλάβομε τους ψυχολογικούς φόβους, τότε θα είμαστε ικανοί να αντιμετωπίσομε και τους ζωώδεις φόβους. Δεν υπάρχει φόβος σαν αφηρημένη ιδέα, ο φόβος έχει πάντα σχέση με κάτι. Ο φόβος να μη χάσεις τη δουλειά, τη γυναίκα, τα παιδιά σου, να μην πετύχεις, ο φόβος της αρρώστιας, του θανάτου, αναρίθμητοι προσωπικοί φόβοι.

Εμείς έχομε δημιουργήσει το χρόνο, τον ψυχολογικό χρόνο σαν ελπίδα, σαν επίτευξη. Εμείς δημιουργούμε μια διαίρεση μέσα στη συνείδηση μας, ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο που υπάρχει στο μακρινό μέλλον. Ο θάνατος περπατάει κάθε μέρα γύρω σου. Θάνατος είναι μια λέξη και είναι η λέξη, η εικόνα, που δημιουργεί το φόβο. Μπορείς να κοιτάξεις το θάνατο, χωρίς την εικόνα του θανάτου; Όσο υπάρχει αυτή η εικόνα, η σκέψη θα δημιουργεί πάντα φόβο. Και τότε, ή λογικοποιείς το φόβο σου για το θάνατο και χτίζεις άμυνες εναντίον του αναπόφευκτου, ή εφευρίσκεις αναρίθμητα πιστεύω για να σε προστατεύουν από το φόβο του θανάτου.

Ο φόβος σε κάνει να ταυτίζεσαι με κάποιον άλλο, με μια ομάδα, με μια ιδεολογία, είτε κοσμική, είτε πνευματική, για να είσαι ασφαλής. Η ταύτιση είναι ένα καταφύγιο, είναι η εξωτερική έκφραση και προβολή εσωτερικών αιτημάτων. Ο φόβος γεννιέται από την επιθυμία της ασφάλειας. Δεν μπορεί όμως ποτέ να υπάρξει ψυχολογική ασφάλεια, αν πάντα κάτι θέλεις, επιθυμείς, αναζητάς, ή προσπαθείς να γίνεις κάτι. Υπάρχει πλήρης ασφάλεια, όταν δεν είσαι τίποτα, που σημαίνει να μην είσαι κάτι που η σκέψη έχει δημιουργήσει. Βέβαια, το να είσαι απολύτως τίποτα, σημαίνει μια πλήρη αντίφαση με όλα όσα έχεις μάθει. Όταν βρεις ότι δεν υπάρχει σιγουριά σε τίποτα, δεν υπάρχει σιγουριά στη ζωή, στο θάνατο, δεν υπάρχει ασφάλεια σε καμία αυθεντία, όταν το δεις αυτό πραγματικά, αυτή η νοημοσύνη δίδει απόλυτη σιγουριά.

Υπάρχει ένα βαθύτερο νόημα στο θάνατο, εκτός από το ότι ο φυσικός οργανισμός φθάνει σ’ ένα τέλος. Είναι το τέλος που έρχεται ψυχολογικά στο εγώ που συσσώρευσε γνώση, υπέφερε, έζησε με μνήμες ευχαρίστησης και πόνου, με τις ψυχολογικές συγκρούσεις, με πράγματα που θέλησε να κάνει και δεν έκανε κλπ. Αυτό φοβάσαι πραγματικά και όχι εκείνο που βρίσκεται πέρα από τον θάνατο, φοβάσαι μήπως το γνωστό πάρει τέλος και όχι το άγνωστο. Το γνωστό, δηλαδή το σπίτι σου, η οικογένεια σου, οι ιδέες σου, τ’ αποκτήματα σου, τα οποία τα ταύτισες με τον εαυτό σου. Όταν αυτά χαθούν, νοιώθεις εντελώς απομονωμένος, μοναχικός και αυτό είναι που φοβάσαι. Αυτό είναι μια μορφή θανάτου κι αυτός είναι ο μόνος θάνατος.

Τι συμβαίνει όταν ένας σπόρος φυτεύεται; Σαπίζει, πεθαίνει, αυτό είναι ο θάνατος του σπόρου, που όμως δίνει ζωή σε ένα νέο φυτό. Ο θάνατος μετατρέπεται σε ζωή. Ο σπόρος, όταν σαπίσει αποσυντίθεται σε διάφορα στοιχεία, μαγνήσιο, φώσφορο κλπ, που από μόνα τους δεν μπορούν να δημιουργήσουν ζωή. Κάτι υπάρχει μέσα στο σπόρο, ας το πούμε ουσία, που κρατά το σπόρο σε σύνθεση και ζωή και που όταν ο σπόρος πεθαίνει και αποσυντίθεται, αυτό δίνει ζωή σ’ ένα νέο φυτό. Η ουσία του σπόρου είναι κάτι το αθάνατο. Βλέπομε ότι ο θάνατος του σπόρου, η αποσύνθεση του, είναι η προϋπόθεση για να μπορέσει η ουσία του να δώσει ζωή σ’ ένα νέο φυτό. Βλέπομε ότι δεν υπάρχει ζωή και θάνατος αντιθετικά, αλλά ότι το ένα προϋποθέτει το άλλο. Το σώμα είναι σύνθεση στοιχείων, που διαλύονται με το θάνατο και πάνε στα στοιχεία τους. Ουσιαστικά είμαστε τα ίδια υλικά με τα φυτά και τα ζώα και αυτά τα στοιχεία δε χάνονται ποτέ, αυτή η ύλη δε χάνεται ποτέ, αλλά μετασχηματίζεται σε νέες συνθέσεις, σε νέα όντα. Το εγώ είναι το δηλητήριο της ζωής, το σκουλήκι που καταστρέφει τις σχέσεις, αλλά το εγώ είναι μόνο μια εικόνα, ένα φαινόμενο, μια σύνθεση από ψεύτικα στοιχεία. Ο θάνατος του εγώ, η διάλυση των στοιχείων του είναι η προϋπόθεση για το ξαναβλάστημα της ουσίας μας.

Τι είναι η ζωή μας; Γεννιόμαστε, πηγαίνομε σχολείο, πανεπιστήμιο, γάμος, παιδιά, δουλειά για 50 χρόνια, χαρές, λύπες, αγωνίες, άγχη κλπ και θέλομε να ξέρομε τι υπάρχει μετά το θάνατο. Αν πετάξεις όλα αυτά που έχεις συγκεντρώσει μέσα σου, τότε αντιμετωπίζεις το πραγματικό γεγονός, ότι ο εαυτός σου τελειώνει, πεθαίνει. Ο εαυτός σου που είναι φτιαγμένος από τη σκέψη σου, όλες σου τις αγωνίες, τα άγχη και τους πόθους τελειώνει. Το τελείωμα αυτής της προσκόλλησης είναι θάνατος. Κάποιος είναι άπληστος, και όταν πεθαίνει, δεν μπορεί να πάρει μαζί του τη απληστία του. Γι’ αυτό τελείωσε τη απληστία σου τώρα κι αυτό είναι θάνατος. Ώστε να ζεις πριν το θάνατο σημαίνει να ζεις με το θάνατο κι έτσι ζεις σ’ ένα άχρονο κόσμο, γιατί καθετί που αποχτάς τελειώνει αδιάκοπα. Αυτό σημαίνει το άδειασμα του περιεχομένου της συνείδησης σου, ώστε δεν υπάρχει πια χρόνος, ο χρόνος παύει, σταματά κι αυτό είναι θάνατος.

Ο θάνατος είναι ένα τελείωμα και έχει εξαιρετική σημασία στη ζωή. Όχι ότι το φυσικό σώμα δεν πρόκειται να καταστραφεί, αλλά υπάρχει ελευθερία από το φόβο ότι δεν είναι δυνατό να συνεχιστείς. Θάνατος είναι να ζεις ελεύθερος από οποιαδήποτε προσκόλληση. Πρέπει να τελειώνει, να πεθαίνει, καθημερινά κάθε τι από χτες, αλλιώς ζεις μηχανικά και ένα μηχανικό μυαλό δεν μπορεί ποτέ να ξέρει τι είναι ελευθερία και τι είναι αγάπη.

Το να ζεις είναι η τέχνη της ζωής και του θανάτου μαζί. Το να πεθαίνεις κάθε μέρα, κάθε στιγμή, είναι η άχρονη ύπαρξη. Αυτό γεννά απίστευτη αγάπη. Να ζεις χωρίς ψυχολογικό αύριο, είναι ο πιο υγιής τρόπος ζωής.

Επιλογή από τη διδασκαλία του Κρισναμούρτι.