Θιβετανική Βίβλος Των Νεκρών

(BARDO-TONTOL)

Η ζωή αποκτά την αληθινή της σημασία, μόνο όταν συνειδητοποιηθεί η ύπαρξη, όχι σαν πιθανότητα αλλά σαν βεβαιότητα, της μετά θάνατο ζωής. Η θεωρία της επαναγέννησης συνεπάγεται μια επιστημονική επέκταση και διόρθωση της δαρβινικής αντίληψης περί εξέλιξης, ότι δηλαδή μόνο με το πέρασμα από τον κύκλο της ζωής και του θανάτου, ο άνθρωπος φθάνει στην ψυχική και πνευματική εκείνη σφαίρα της προορισμένης τελειότητας.

Η γήινη παρουσία αποτελεί ένα μέρος και όχι την αρχή και το τέλος της ζωής. Ο Σωκράτης είχε ενορατικά αντιληφθεί ότι οι ζωντανοί έρχονται από τους νεκρούς. Η πλάνη του θανάτου προέρχεται από την ταύτιση του ατόμου με την προσωρινή μεταβατική του μορφή, φυσική, συναισθηματική, νοητική απ’ όπου πηγάζει η λανθασμένη ιδέα ότι υπάρχει ένα προσωπικό, ξεχωριστό εγώ, που του ανήκει και φοβάται να μην το χάσει.

Η ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ ζωής και επαναγέννησης ονομάζεται από τους ανθρώπους θάνατος. Η διαδικασία του θανάτου είναι η αντίστροφη της διαδικασίας της γέννησης, αφού η γέννηση είναι η ενσάρκωση και ο θάνατος η αποσάρκωση του στοιχείου συνείδηση. Και στα δύο υπάρχει το πέρασμα από τη μια κατάσταση συνείδησης στην άλλη. Όπως ένα μωρό πρέπει να ξυπνήσει στον κόσμο και να μάθει, έτσι και με το θάνατο ξυπνά και μαθαίνει στο Μπάρντο, (ενδιάμεση κατάσταση = η μετά θάνατο ονειρική κατάσταση, που ακολουθεί την κατάσταση της ζωής στη γη). Το στοιχείο της συνείδησης, αμέσως μόλις εγκαταλείψει το γήινο σώμα με το θάνατο, φθάνει στην υψηλότερη πνευματική «αναπήδηση», όπως ένα τόπι, στη συνέχεια η «αναπήδηση» είναι χαμηλότερη και τελικά η δύναμη του κάρμα, (κάρμα = αιτία και αιτιατό = σκέψεις-πράξεις και τα αποτελέσματα τους), φέρνει το στοιχείο της συνείδησης μέσα σε μια μήτρα και έρχεται η επαναγέννηση στον κόσμο αυτό.

Είναι αφάνταστα πολύτιμο να γνωρίζει κανείς πώς να συναπαντήσει σωστά το θάνατο, όταν αυτός έλθει. Η ΘΒΤΝ, ή Μπάρντο Τοντόλ είναι μια μυητική διαδικασία, που σκοπεύει ν’ αποκαταστήσει την ψυχή στη θεότητα που έχασε με τη γέννηση. Έχει σκοπό να αφυπνίσει το νεκρό στην πραγματικότητα, δηλαδή στην υπερκόσμια κατάσταση συνείδησης, (Φώτιση), κατά την περίοδο υπάρξεως του στο Μπάρντο. Συμβολικά περιγράφεται σαν μια ενδιάμεση κατάσταση διαρκείας 49 ημερών, μεταξύ ζωής και επαναγέννησης. Διακρίνεται σε 3 μέρη:

α. Τσικχάι Μπάρντο, περιγράφει τα ψυχικά γεγονότα τη στιγμή του θανάτου. Ο νεκρός βρίσκεται σε μια κατάσταση χωρίς συνείδηση του γεγονότος ότι έχει αποχωριστεί από το ανθρώπινο σώμα. Εκεί ανατέλλει το Καθαρό Φως, (η πραγματικότητα, η υπερκόσμια κατάσταση συνείδησης), αλλά ο νεκρός δεν είναι σε θέση να το αναγνωρίσει γιατί το αντιλαμβάνεται συσκοτισμένο από τις δικές του σκέψεις.

β. Τσογίντ Μπάρντο, περιγράφει την ονειρική κατάσταση που επέρχεται αμέσως μετά το θάνατο. Ο νεκρός βρίσκεται κάτω από την πλάνη, ότι αν και έχει πεθάνει, κατέχει ακόμη ένα σώμα από σάρκα και αίμα. Εκεί βλέπει συμβολικά οράματα, αυταπάτες που τις δημιουργούν οι πράξεις που έκανε κατά τη διάρκεια μέσα στο γήινο σώμα του. Ότι είχε σκεφθεί, ή είχε κάνει, τώρα γίνονται ένα μεγαλόπρεπο πανόραμα, σαν περιεχόμενο της συνείδησης του.

γ. Σίντπα Μπάρντο, περιγράφει την εμφάνιση του ενστίκτου για γέννηση και τα γεγονότα προ της γέννησης. Εδώ ο νεκρός αντιλαμβάνεται ότι στην πραγματικότητα δεν έχει σώμα κι έτσι αναπτύσσει μια φλογερή επιθυμία να το αποκτήσει. Αναζητώντας ένα σώμα, οι προηγούμενες προτιμήσεις του στη γήινη ύπαρξη γίνονται αποφασιστικές και οδηγούν στην επαναγέννηση του.

Όπως στην εμβρυακή κατάσταση του ανθρώπου το έμβρυο περνάει απ’ όλες τις μορφές της οργανικής δομής, από την αμοιβάδα μέχρι τον άνθρωπο, έτσι και στη μεταθανάτιο κατάσταση, την εμβρυακή του ψυχικού κόσμου, ο άνθρωπος πριν επανέλθει στην πυκνή ύλη, ζει εμπειρίες καθαρά ψυχικών καταστάσεων. Αυτή είναι η φυσιολογική διαδικασία για τους κοινούς ανθρώπους. Οι εξαιρετικές διάνοιες που κατέχουν εξαιρετική γνώση και φώτιση δοκιμάζουν μόνο τα πνευματικώτερα στάδια του Μπάρντο στις πρώτες λίγες μέρες. Οι πιο φωτισμένοι ξεφεύγουν εντελώς από το Μπάρντο, περνώντας στην υπερκόσμια κατάσταση συνείδησης, ή ενσαρκώνονται πάλι στον κόσμο, αμέσως μόλις απορρίψουν το ανθρώπινο σώμα, διατηρώντας πάντα την αδιάσπαστη συνέχεια της συνείδησης τους.

Όπως σκέπτονται οι άνθρωποι, τέτοιοι είναι και εδώ και στο μετέπειτα, γιατί οι σκέψεις είναι οι γεννήτορες όλων των δράσεων, καλών και κακών και όπως έσπειρε κανείς θα θερίσει. Τα οράματα που βλέπει ο νεκρός στην ενδιάμεση κατάσταση δεν είναι οράματα της πραγματικότητας, αλλά μόνο απατηλές ενσωματώσεις των μορφών – σκέψεων, που γεννά το νοητικό περιεχόμενο του νεκρού. Τα οράματα αυτά, (πνεύματα, θεοί, δαίμονες, κόλαση, παράδεισος), αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες ανθρώπινες σκέψεις, πάθη και παρορμήσεις, που αποτελούν το περιεχόμενο της συνείδησης του νεκρού, ή αποτελούν την προσωπικότητα του. Ο χριστιανός, ο μουσουλμάνος, ο ινδουιστής, ο υλιστής, όπως στα όνειρα, θα βλέπουν αντίστοιχα οράματα, σύμφωνα με τις σκέψεις και εμπειρίες τους. Όλα αυτά είναι φαινόμενα που εξαρτώνται από μια αιτία. Η αιτία αυτή είναι η δίψα για αίσθηση, για την ασταθή γήινη ύπαρξη. Όσο καιρό η δίψα αυτή δεν υπερνικάται από τη φώτιση, ο θάνατος ακολουθεί τη γέννηση και η γέννηση το θάνατο ασταμάτητα, όπως πίστευε και ο Σωκράτης.

Οδηγίες προς το νεκρό

Ο σκοπός των οδηγιών είναι η εξήγηση των οραμάτων στο νεκρό και η απελευθέρωση του από τον κόσμο της γέννησης και του θανάτου. Η ανάγνωση της ΘΒΤΝ στον κοινό άνθρωπο έχει σκοπό την απελευθέρωση του ζωικού ρευστού από το σώμα του που πεθαίνει, ώστε να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή μετά θάνατο συνείδηση και συνεπώς η ευτυχισμένη επαναγέννηση:

«- Μην αρπαχτείς από τούτη τη ζωή με αγάπη και αδυναμία, γιατί δεν έχεις να κερδίσεις τίποτα, παρά την περιπλάνηση σου στη σαμσάρα, (ο κόσμος της γέννησης και του θανάτου, ο κόσμος που ζούμε, ο φαινομενικός κόσμος).

- Το σώμα που τώρα κατέχεις ονομάζεται νοητικό σώμα των ροπών, (σκέψεων) και καθώς δεν έχεις υλικό σώμα από σάρκα και αίμα, οτιδήποτε και αν έλθει, ήχοι, φώτα ή ακτίνες είναι ανίκανα να σε βλάψουν.

- Δεν μπορείς να πεθάνεις, αρκεί μόνο να γνωρίζεις ότι αυτές, είναι δικές σου μορφές – σκέψεις.

- Περιπλανιέσαι, (ακόμα), στη σαμσάρα, λόγω της πλάνης, του βίαιου θυμού, της έντονης υπερηφάνειας, της μεγάλης προσκόλλησης, της έντονης ζήλειας και της έντονης ανοησίας. Τα μαρτύρια συμβολίζουν τον έλεγχο της συνείδησης σου.

- Τα αγαθά που άφησες δεν μπορείς να τα κατέχεις και δεν σου χρειάζονται καθόλου. Γι’ αυτό εγκατάλειψε την αδυναμία και την προσκόλληση σ’ αυτά, απόρριψε τα ολοκληρωτικά. Μείνε με το αίσθημα της μη προσκόλλησης, χωρίς αδυναμία ή επιθυμία.

- Αν ταυτιστείς με το Αιώνιο, το Άφθαρτο φως, τότε ο φόβος του θανάτου διαλύεται σαν σύννεφο μπροστά στον ήλιο που ανατέλλει, τότε γνωρίζεις πως οτιδήποτε και αν δεις, ακούσεις, ή αισθανθείς την ώρα της αναχώρησης απ’ αυτή τη ζωή δεν είναι παρά μια αντανάκλαση του δικού σου συνειδητού και ασυνείδητου νοητικού περιεχομένου.

- Τώρα γνωρίζεις. Ο φόβος και ο τρόμος διαλύονται και καθώς συγχωνεύεσαι στην κατάσταση της ένωσης, η κατάσταση του Φωτισμένου αποκτάται ».

Δεν πρέπει να ξοδέψεις σε άχρηστα έργα του κόσμου αυτού την υπέρτατη ευκαιρία, που σου δόθηκε με την ανθρώπινη γέννηση και να φύγεις από τη ζωή αυτή με άδεια τα πνευματικά σου χέρια.

Ο υπέρτατος στόχος του ανθρώπου είναι η υπέρβαση του παροδικού.

Βούδας Γκαουτάμα:«Υπάρχει ένα Αγέννητο, Ακατασκεύαστο, Αμορφοποίητο και υπάρχει διαφυγή από το γεννημένο, το κατασκευασμένο και το μορφοποιημένο».

Στην παρούσα σύνοψη της Θιβετανικής Βίβλου των Νεκρών, επιχειρήθηκε με λίγα λόγια, να παρουσιαστεί το αρχαίο κείμενο μαζί με τα σχόλια των παλαιότερων και νεότερων στοχαστών.

Αυτογνωσία

Ο άνθρωπος ζει συγχρόνως σε δύο κόσμους, σ’ εκείνον που υπάρχει και σ’ εκείνον που κατασκευάζει μόνος του, τον κόσμο των συμβόλων. Οι μεγαλύτεροι ανά τους αιώνες φιλόσοφοι και θεολόγοι έπεσαν στο λάθος να ταυτίσουν τα καθαρώς λεκτικά τους οικοδομήματα σε γεγονότα, ή ακόμα χειρότερα να φανταστούν ότι τα σύμβολα είναι πιο πραγματικά από εκείνα που συμβολίζουν. Με τη γνώση του εαυτού και όχι με την πίστη στα σύμβολα κάποιου άλλου, μπορείς να φθάσεις στην αιώνια πραγματικότητα, στην οποία έχει τα θεμέλια της η ύπαρξη.

Δεν μπορείς να εξαρτιέσαι από κανένα. Δεν υπάρχει οδηγός, δάσκαλος, δεν υπάρχει αυθεντία. Δεν μπορείς να βασίζεσαι σε σωτήρες. Δεν μπορείς να καταλάβεις τον εαυτό σου σύμφωνα με τον Φρόυντ, τον Γιούγκ, ή τον Κρισναμούρτι. Οι θεωρίες των άλλων ανθρώπων δεν έχουν καμιά σημασία. Όλα τα συστήματα είναι άχρηστα και ο γκουρού γίνεται επιβλαβής. Όλες οι ιδεολογίες είναι πέρα για πέρα ηλίθιες, γιατί πάντοτε λειτουργούν μέσα στα όρια κάποιου προτύπου και το πρότυπο γίνεται ιδεολογία και αυθεντία. Γιατί ταυτίζεσαι με κάποιον άλλο, με μια ομάδα, με μια χώρα; Η ταύτιση σταματά κάθε δημιουργική κατανόηση και μετά γίνεσαι ένα απλό όργανο στα χέρια του αρχηγού του κόμματος, του ηγέτη, του παπά κλπ. Όταν απορρίψεις τελείως τις ιδεολογίες, τις φιλοσοφίες, τους αγίους, τους αναρχικούς και ότι άλλο έχεις μάθει από άλλους, μένεις πρόσωπο με πρόσωπο με τον εαυτό σου, έτσι όπως είσαι.

Είμαστε άνθρωποι από «δεύτερο χέρι». Ζούμε πάνω σ’ αυτό που μας έχουν πει, είτε οδηγημένοι από τις κλήσεις και τις διαθέσεις μας, είτε υποχρεωμένοι να το δεχτούμε από τις περιστάσεις και το περιβάλλον. Για αιώνες είμαστε διαμορφωμένοι, εξαρτημένοι από την εθνικότητα, την κοινωνική τάξη, τις παραδόσεις, τη θρησκεία, τη γλώσσα, τη μόρφωση, τα έθιμα, τους κανόνες, τις προπαγάνδες όλων των ειδών, και κάθε επιρροή που μπορεί να φανταστεί κανείς. Έτσι πάντοτε οι αντιδράσεις μας σε κάθε κατάσταση είναι διαμορφωμένες. Για την πνευματικότητα μας εξαρτιόμαστε από κάποιον, για την ευτυχία μας από κάποιον άλλο, για τη φώτιση μας από κάποιον άλλο… Είναι εκπληκτικό το ότι αν και οι περισσότεροι είμαστε αντίθετοι στην πολιτική τυραννία και δικτατορία, δεχόμαστε μέσα μας την εξουσία κάποιου άλλου, που παραμορφώνει το πνεύμα και τον τρόπο ζωής μας. Μας έχουν υπνωτίσει, αλλά δεν έχομε επίγνωση ότι είμαστε υπνωτισμένοι, νομίζομε ότι έτσι πρέπει να είναι. Έχεις επίγνωση ότι είσαι διαμορφωμένος; Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να αναρωτηθείς και όχι πως θα απελευθερωθείς από τη διαμόρφωση σου.

Πως συμβαίνει να προσκολλάσαι στην αποκλειστικότητα του ονόματος σου, της κοινωνικής σου θέσης, των αποκτημάτων σου; Γιατί επιδιώκεις τη φήμη; Είμαστε άδειοι μέσα μας και προσπαθούμε να γεμίσομε αυτό το κενό με τα πράγματα που κατέχομε. Είμαστε εκείνο στο οποίο προσκολλιόμαστε. Η προσκόλληση είναι μια αυταπάτη του εαυτού, είναι μια διαφυγή από το κούφιο του εαυτού. Τα πράγματα στα οποία είμαστε προσκολλημένοι, περιουσία, άνθρωποι, ιδέες κλπ, αποκτούν μεγάλη σημασία, γιατί χωρίς αυτά τα πράγματα που γεμίζουν το κενό, ο εαυτός, το εγώ δεν υπάρχει. Όσο μεγαλύτερη είναι η εξωτερική επίδειξη, τόσο μεγαλύτερη είναι η εσωτερική φτώχεια.

Η σκέψη δημιουργεί την όλη δομή του εγώ. Το εγώ, το ατομικό και το συλλογικό, που ενεργεί ατομικά ή συλλογικά, δημιουργεί τον παράδεισο και την κόλαση. Δίνομε σπουδαιότητα στον εαυτό, στο εμένα και το δικό μου και γι’ αυτό υπάρχει μια αυξάνουσα σύγκρουση μέσα μας και μέσα στον κόσμο. Ο κόσμος βρίσκεται σε αταξία, γιατί ο καθένας από εμάς βρίσκεται σε αταξία. Το άτομο είναι μια τοπική οντότητα, που ζει σε συγκεκριμένη χώρα, πολιτισμό, κοινωνία και θρησκεία. Το ανθρώπινο ον, το είναι, δεν καθορίζεται τοπικά, είναι παντού. Το εγώ, το άτομο, είναι ένα κουβάρι από διάφορες οντότητες, που εκφράζονται με επιθυμίες και η κάθε μια αντιτάσσεται την άλλη. Είναι ένα πεδίο μάχης συγκρουόμενων επιθυμιών, ένα κέντρο συνεχούς αγώνα ανάμεσα στο δικό μου και το μη δικό μου. Είμαστε πολλοί και όχι ένας, το όνομα του ανθρώπου είναι λεγεώνα. Ο ένας δε γεννιέται παρά μόνο όταν παύσουν να υπάρχουν οι πολλοί.

Υπάρχει το εγώ, ο εαυτός, όταν του αφαιρεθούν οι ιδιότητες του; Ο φόβος του να μην είσαι τίποτα είναι που σπρώχνει τον εαυτό σε δραστηριότητα. Αλλά το είναι, χωρίς το εγώ δεν είναι τίποτα, είναι ένα κενό. Αν μπορέσεις να αντικρίσεις αυτό το κενό και ζήσεις τη μηδενικότητα, τότε ο φόβος εξαφανίζεται και έρχεται η ελευθερία. Το να είσαι τίποτα, σημαίνει ότι είσαι ελεύθερος από την ιδέα να είσαι κάτι. Όταν είσαι τίποτα, είσαι τα πάντα, όχι μέσα από το δυνάμωμα της θέσης σου, ή την αύξηση του πλούτου και της δύναμης σου, όχι μέσα από την έμφαση που δίνεται στο εγώ, στην προσωπικότητα, αλλά με τη διάλυση της συνείδησης που δημιουργεί τη δύναμη, την απληστία, τη ζηλοφθονία, την κτητική φροντίδα, το φόβο και το πάθος.

Η κατανόηση του εαυτού είναι η αρχή της σοφίας. Η αλήθεια, η ευτυχία, δεν μπορεί να έλθει χωρίς να κάνεις το ταξίδι μέσα στον εαυτό σου. Δε μπορείς να ταξιδέψεις μακριά αν είσαι αγκυροβολημένος. Ο εαυτός πρέπει να κατανοηθεί στην καθημερινή ομιλία, στον τρόπο που σκέπτεσαι και αισθάνεσαι. Αν μπορέσεις να έχεις επίγνωση της κάθε σκέψης, του κάθε αισθήματος, την κάθε στιγμή, τότε θα κατανοήσεις τους τρόπους λειτουργίας του εαυτού σου. Για να δεις ποιος πραγματικά είσαι, πρέπει να υπάρχει ελευθερία απ’ όλο το περιεχόμενο της συνείδησης σου, όλα όσα έχει μαζέψει και συναρμολογήσει η σκέψη, που σημαίνει να ελευθερώνεσαι από τους θυμούς, τις κτηνωδίες, τις ματαιοδοξίες και τις αλαζονείες σου, απ’ όλα τα πράγματα στα οποία είσαι παγιδευμένος. Το να απελευθερωθείς απ’ όλες τις αυθεντίες, τη δική σου και των άλλων, είναι ταυτόσημο με το να πεθάνει κάθε τι από το χτες, έτσι που το πνεύμα σου να είναι συνεχώς φρέσκο, πάντα νέο, αθώο, γεμάτο δύναμη και πάθος. Μόνο σ’ αυτή την κατάσταση μπορείς να μαθαίνεις και να παρατηρείς. Αν μπορείς να το δεις αυτό, τότε ο νους είναι ελεύθερος, τότε είσαι το φως του εαυτού σου.

Η αυτογνωσία δεν έχει τέλος, δε φθάνει σε μια επίτευξη, σ’ ένα συμπέρασμα. Είναι άχρηστο να λες «θα προσπαθήσω ν’ αλλάξω», ή «αύριο θα είμαι διαφορετικός», γιατί αυτό που είσαι σήμερα θα είσαι και αύριο. Μέσα στο τώρα βρίσκεται η αιωνιότητα και όταν κατανοήσεις το τώρα, είσαι ελεύθερος από το χρόνο. Το μέλλον είναι τώρα. Καθώς μελετάς τον εαυτό σου, καθώς εισχωρείς όλο και πιο βαθιά, βρίσκεις τη γαλήνη. Ο κόσμος ολόκληρος βρίσκεται μέσα σου. Η πόρτα είναι εκεί και το κλειδί στο χέρι σου. Κανείς στον κόσμο δε μπορεί να σου δώσει ούτε το κλειδί, ούτε να σου δείξει την πόρτα που θ’ ανοίξεις, εκτός από σένα τον ίδιο. Αξίζει να αφοσιώσεις του νου και την καρδιά σου, στην ανακάλυψη του βασιλείου της ευδαιμονίας που βρίσκεται μέσα σου και όταν θα βρεθείς στην πηγή της αιώνιας ευδαιμονίας, δε θα δεσμεύεσαι πλέον από τίποτα επί της γης.

Η Αυτογνωσία αποτελεί την πρώτη μου προσπάθεια να προσεγγίσω τη διδασκαλία του μεγάλου Ινδού φιλόσοφου και μύστη Κρισναμούρτι. Το γραπτό αυτό, όπως και άλλα που θα ακολουθήσουν, είναι το αποτέλεσμα, μέσα από την προσωπική μου οπτική, μελέτης των πάνω από τριάντα βιβλίων που αναφέρονται σε μαγνητοφωνημένες ομιλίες του Κρισναμούρτι, σε διάφορα μέρη του κόσμου κατά τη διάρκεια της ζωής του.